Tegenlicht

Ik had de televisie aangezet om even snel naar Teletekst te kijken. Mijn aandacht werd getrokken door de woorden ‘neonazi’, ‘extreem rechts’, ‘Den Haag’. Mijn nieuwsgierigheid was gewekt. Het bleek ‘Tegenlicht’ te zijn van de VPRO. Dit keer over extreem rechts met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen. Ik herkende het Malieveld, het Haagse Bos, dit alles op de achtergrond van een grote groep neonazi’s die met spandoeken onder politiebegeleiding demonstreerden vóór de vrijheid van meningsuiting, scandeerden dat Bush en Sharon moordenaars zijn. Ironisch genoeg liep achter de demonstratie een Hindoestaans gezinnetje dat wilde passeren. Ik vond het een erg goede uitzending. Drie prominente leiders van extreem rechts werden in deze uitzending geportretteerd en gevolgd tijdens hun activiteiten. O.a. de lijsttrekker van de Nederlandse Volksunie, Constant Kusters. De reporter probeerde zo objectief mogelijk te illustreren wat deze mensen drijft. Door beeldmontage, muziek en de timing van bepaalde beelden schemerde zijn mening echter wel degelijk door. Partijen als de Volksunie zijn opvallend goed georganiseerd, hebben een groot internationaal netwerk, en (in dit geval) een welbespraakte leider. Zij vinden een groeiende aanhang onder jongeren, ook in Duitsland. Er kwamen mannen aan het woord die diep teleurgesteld zijn in het leven, in de maatschappij, in de politiek, uit goede gezinnen komen, sommigen zelfs hoog opgeleid, maar op de één of andere manier het contact met de maatschappij zijn verloren. Zij staan aan de zijlijn, storen zich aan het feit dat zij als criminelen worden behandeld, niet meetellen, niet worden gehoord, buitengesloten, gediscrimineerd wanneer zij een baan zoeken of een huis. Zij vinden dat in Nederland de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter lijkt te worden en dat er weinig wordt gedaan aan de groeiende onvrede van de bevolking. De politici doen hun best, maar lijken maar niet te komen tot de kern van de problemen, laat staan tot de oplossing ervan. Afgezien van hun heldere probleemanalyse bieden de extreemrechtse partijen het Nederlandse volk echter evenmin oplossingen, of het zou moeten zijn dat alle buitenlanders ‘terug’ moeten naar eigen land, want daar ligt volgens hen de oorzaak van alle ellende. Integratie is een toverwoord en bestaat volgens hen alleen in sprookjesland. Ook ik heb geen oplossing, maar zie wel een belangrijke parallel tussen deze mannen en de in hun ogen zo gehate buitenlanders. Ook zij voelen zich vaak onbegrepen, niet gehoord, leven (in veel gevallen) op de armoedegrens, worden gediscrimineerd als zij een baan zoeken of een huis, zitten in een neerwaartse spiraal, een vicieuze cirkel. Een klein deel van deze mensen vervalt daardoor in extremistisch gedrag. Een kat in het nauw maakt immers rare sprongen. Beide extremistische groepen worden gedreven door idealen die gebaseerd zijn op angst, maar in feite strijden zij voor eenzelfde doel: acceptatie in deze maatschappij en een beter bestaan.

De uitzending van ‘Tegenlicht’ (http://www.vpro.nl/programma/tegenlicht/afleveringen/ - Voor volk en vaderland) is nog op internet te bekijken.